हे वाक्य ऐकून तुम्हाला कोणी आठवलं का?
कदाचित तुमचे वडील, काका, मावशी, शेजारी… किंवा स्वतः तुम्ही?
कारण हे वाक्य मराठी घरात ‘सामान्य’ मानलं जातं.
एक मुलगा मोठ्या आत्मविश्वासाने म्हणतो, “बाबा, मला व्यवसाय करायचाय.”
त्यावर उत्तर येतं –
“आधी एक चांगली नोकरी मिळव. मग बघू.”
हे ‘बघू’ कधीच ‘होऊ’ होत नाही.
मराठी पालक व्यवसायाला पाठिंबा देत नाहीत – ही फक्त एक मानसिकता नाही, ती पिढ्यानपिढ्यांची conditioning आहे.
सुरुवात – सुरक्षेच्या शोधात
मराठी समाज एक प्रामाणिक, मध्यमवर्गीय आणि कष्ट करणारा समाज म्हणून ओळखला जातो.
पिढ्यानपिढ्या त्याने थोडं मिळालं तरी त्यात समाधान मानायचं शिकलं आहे.
म्हणूनच –
“मुलगा चांगला शिकला, आणि सरकारी नोकरी लागली…”
हे ऐकून मराठी घरात पेढे वाटले जातात.
व्यवसायाच्या यशासाठी पैसा, रिस्क, आणि धैर्य लागते.
पण आपल्या घरात सगळ्यात जास्त महत्व ‘स्थैर्याला’ दिलं जातं.
आपल्याकडे जोखीम घेणं म्हणजे वेडेपणा.
व्यवसाय म्हणजे ‘बिनधास्तपणा’ –
आणि तो आपल्या संस्कारांमध्ये बसतच नाही.
कारणं अनेक, पण मुळं खोलवर
१. पिढीजात अनुभव
अनेक मराठी घरांमध्ये कधीतरी कोणीतरी व्यवसाय सुरू केला असेल –
छोटा किराणा, प्रिंटिंग प्रेस, गाडीभाड्याचा व्यवसाय…
पण तो टिकला नसेल.
आणि त्या अपयशाचा ‘डाग’ अजूनही घराच्या भिंतीवर कोरलेला असतो.
CopyEditमग ते अपयश ‘धंदा करायचा नाही’ या नियमात बदलतं.
पालक म्हणतात –
“आपण ते एकदा करून बघितलंय, उपयोग नाही."
२. व्यवसाय म्हणजे अनिश्चितता
नोकरीत पगार तारीख ठरलेली.
व्यवसायात काहीही ठरलेलं नसतं –
कमाईचा अंदाज नाही, खर्चाचं गणित नाही, यशाचं काहीच खात्री नाही.
CopyEditपालकांच्या नजरेतून हे म्हणजे अंधारात उडी घेणं.
आणि ते वयाच्या ४५–५० नंतर अजून भीतीदायक वाटतं.
३. समाजाची नजर
आपल्या आजूबाजूला जो समाज आहे, तो ‘business minded’ नाही –
त्यामुळे व्यवसाय करणारा मुलगा म्हणजे “नोकरी नाही म्हणून धंदा करतो” अशी भावना होते.
arduinoCopyEdit"पोरगं IT मध्ये आहे" – अभिमान.
"पोरगं स्वतःचा व्यवसाय करतो" – प्रश्न.
**आपण समाज काय म्हणेल याच्या इतकं गुलाम झालोय,
की आपलं मुलं स्वप्न बघायलाही घाबरतात.**
४. व्यवसायाचं शिक्षण नाही
पालक स्वतःच व्यवसाय क्षेत्रात नव्हते,
त्यामुळे त्यांना त्याची ABCD माहीत नाही.
त्यामुळे ते नकारात्मक असतात.
arduinoCopyEditत्यांना वाटतं –
"पैसे बुडतील", "फसवणूक होईल", "कर्जात जाशील" –
आणि ही भीती ते प्रेमाने, पण ठामपणे मुलांवर लादतात.
एक उदाहरण: दोन पिढ्यांचं टोकाचं अंतर
मुलगा म्हणतो –
“मी ऑनलाइन कपड्यांचा ब्रँड सुरू करतोय. इंस्टाग्रामवर मार्केटिंग करायचंय.”
वडील म्हणतात –
“कपडे? तू इंजिनिअरिंग केलंय ना? त्याचा काय उपयोग?”
मुलगा सांगतो – “Online मार्केट आहे, returns आहेत.”
वडील – “तुला steady income लागते. आधी एक नोकरी पकड.”
मुलगा शेवटी नोकरी करतो.
मनात धंद्याचं स्वप्न मारून टाकतो.
ही केवळ एक गोष्ट नाही,
तर दररोज हजारो घरांमध्ये घडणारं वास्तव आहे.
दुसरीकडे… इतर समुदायांचं चित्र वेगळं का?
गुजराती, मारवाडी किंवा पंजाबी घरांमध्ये मुलगा व्यवसाय करतोय म्हटलं की,
पहिलं वाक्य येतं –
“किती भांडवल हवं?”
“कोणती मदत लागेल?”
त्यांचं विचारचक्र वेगळं आहे –
त्यांचं मूल व्यवसायात यावं ही त्यांची इच्छा असते.
आपल्याकडे मात्र व्यवसाय करतोय म्हटलं की –
“घरी काही समस्या आहे का?”
“नोकरी मिळाली नाही का?”
“लग्नात अडचण येईल.”
हे फरक फक्त पद्धतीचे नाहीत, ते मानसिकतेचे आहेत.
मग बदल कसा घडेल?
१. स्वतंत्रतेला जागा द्या
मुलांना त्यांच्या decision घेऊ द्या.
ते चुकतील – ठीक आहे. पण त्या चुका त्यांच्याच असल्या पाहिजेत.
२. सकारात्मक संभाषण
“धंदा म्हणजे धोका” हे रुजवण्याऐवजी
“धंदा म्हणजे संधी” असं समजून घ्या.
३. शिकायला द्या
व्यवसाय करणं शिकता येतं – डिजिटल मार्केटिंग, फाइनान्स, टीम मॅनेजमेंट…
मुलं शिकतील, समजून घेतील – फक्त तुम्ही त्यांना थांबवू नका.
४. फक्त यश बघू नका, प्रयत्न बघा
व्यवसायात success नाही, तर growth ही मोठी गोष्ट असते.
जेव्हा पालक अपयशातही पाठिंबा देतात, तेव्हा मूल उंच उडायला शिकतं.
शेवटी एकच गोष्ट…
“नोकरी म्हणजे स्थैर्य असतं,
पण व्यवसाय म्हणजे स्वप्नांना अर्थ असतो.”
मुलं मोठी होतायत. त्यांना कल्पना आहेत, जिद्द आहे, आणि बाजार समजतो.
फक्त त्यांना लागतो पाठिंबा –
तुमचं एक “हो” त्यांच्या सगळ्या प्रवासात संजीवनी ठरू शकतं.
पालक म्हणून तुमचं काम मूल चालेल की नाही हे बघणं नाही –
तर ते पडल्यावर पुन्हा उठेल हे बघणं आहे.
